Vanaf de Klaverveldenweg waar we de auto hebben geparkeerd, wandel ik samen met Anton, zijn zoon Frans en met neef Ad langs de boswachterswoning, naar landgoed Goeree, nu onderdeel van landgoed Zoomland. Ooit was Goeree eigendom van de familie Smelt. Anton had het voorrecht er in de jaren twintig te mogen vertoeven. Als kind te mogen spelen. Te zwemmen. Hij ziet zo het monumentale landhuis nog voor zich. De paardenstal links ervan. De karren. Een indrukwekkende wereld. Ver weg van de stad Bergen op Zoom. Een oase van rust.

Bergen op Zoom kende ooit aardig wat landgoederen aan de oostkant van de stad, waar de rijken neerstreken. Lievensberg, Lievenshove, Ruytershove, om er maar een paar te noemen. Namen die we nu nog kennen, maar waar we geen beeld meer bij hebben.

Veel minder bekend is landgoed Goeree. De naam is op dit moment nergens meer terug te vinden. Maar het aardige van dit verdwenen landgoed is wel dat ook nu nog prima in het landschap te zien is waar ooit het huis en de opstallen hebben gestaan. “Ik herken onmiddellijk de gracht er rond”, zeg Anton. “Alleen stond er vroeger veel meer water in.”

Ook de toegang laat zich makkelijk herkennen. De gemetselde brug over de gracht is nog zo goed als intact. De laatste keer dat hij hier was, was ergens in de jaren negentig. “Toen heb ik nog een stuk van het hek uit het water laten halen.”

Nu is hij terug. Met zoon Frans en neef Ad. Die allebei de verhalen over het landgoed kennen, maar het nog nooit echt hebben gezien. Anton is hun gids naar het verleden. “Ik heb hier een paar jaar geleden een dag rondgereden op zoek naar landgoed Goeree. Samen met mijn vrouw heb ik misschien wel honderd mensen aangesproken, maar niemand die me kon vertellen waar ik het kon vinden”, aldus Ad Smelt.

Een bericht in BN De Stem over een opschoonactie op landgoed Goeree bracht Ad Smelt een tijd terug wel op het juiste spoor. Hij belde en beloofde een keer met Anton naar Bergen op Zoom te komen. Onlangs was het zover. “In de familie hebben we het vaak over landgoed Goeree”, zegt Ad. Hij laat me een kaart zien waarop de contouren van het langdoed zijn te zien.

Dat landgoed kwam in de negentiende eeuw in het bezit van de familie Smelt uit Amsterdam. De voorvader van de Smelts van nu was een welgestelde reder. Die een vakantiehuis en jachtverblijf zocht ver weg van de hectiek van de hoofdstad. “In het begin lag de spoorlijn naar Bergen op Zoom er niet eens. Moet je je voorstellen wat voor moeite het kostte om hier te komen”, zeggen zijn drie nazaten.

Enige tijd was het landhuis zelfs de plek waar de familie woonde. Amsterdam hadden ze achter zicht gelaten. Maar wanneer begin vorige eeuw Hubertus Smelt en zijn vrouw Jurriaantje kort na elkaar overlijden, besluiten de meest volwassen kinderen om het huis te verkopen. In het huis wonen dan nog de twee jongste kinderen, Ad Smelt (1892), de vader van Anton, en zijn jongere broer Theo (1895). Hun oudere broers en zussen beslissen dat ze naar een internaat moeten. Buurman dr. Marinus Geluk koopt landgoed Goeree. “Dat is in 1909 geweest”, zegt Ad Smelt.

De vader van Anton is het snel beu op het internaat. Hij besluit zijn geluk te zoeken in Indië. Daar maakt hij als snel fortuin. In het midden van de jaren twintig is hij terug in Nederland. Op verlof. En verblijft wederom op Goeree, nu samen met zijn gezin. Op uitnodiging van dhr. Geluk.

Dat is het moment dat Anton zich goed kan herinneren. “Vader overwoog om Goeree terug te kopen van dr. Geluk. Maar zijn oudere broers en zussen verklaarden hem voor gek.”

Hij luisterde. Goeree kwam niet terug in de familie. Goeree ging op samen met andere landgoederen in wat we nu kennen als landgoed Zoomland. Eind jaren dertig was er een brand, het huis liep zware schade op. Korte tijd later is alles gesloopt. Slechts het rechthoekige terrein met de gracht en brug herinneren nog aan wat was. En de herinnering van Anton Smelt.

Al in 1411 is er sprake van een landgoed.

BERGEN OP ZOOM – Landgoed Goeree komt al in 1411 in de archieven voor.

Het heet dan echter Ansen Mare. In 1929 was de naam van het gebied Anxtmeer geworden. In de loop van de zeventiende eeuw was het landgoed bekend als Hengstmeer. Omstreeks 1760 was het in het bezit van Adriaan David van der Gon, viceadmiraal van Holland en West-Friesland. Deze man heeft waarschijnlijk de naam veranderd in Goeree. Althans sinds die tijd werkd het vermeld als ‘vanouds genaamd Hengstmeer, nu Goeree’.

Op 19 juni 1829 veranderde het complex van eigenaar voor de som van elfduizendvijfhonderd gulden. De gelukkige is dan Hubertus Petrus Schillemans, een grondeigenaar die in Oosterhout woonde. Vervolgens kwam het complex in de loop van de negentiende eeuw in handen van de familie Smelt. In 1923 werd het hele landgoed ondergebracht in NV cultuuronderneming Zoomland.

Sinds 1972 maakt het met het hele omliggende gebied deel uit van de eigendom van Brabants Landschap. De naam van het hele gebied werd toen Zoomland. En dat is nog steeds zo.

Artikel gepubliceerd in BN De Stem van 25 mei 2011